Fosfor nədir? Hansı qidaların tərkibində vardır?
Fosfor hüceyrə membranlarının qurulmasında və maddələr mübadiləsində enerjinin ötürülməsində iştirak edir. O, həmçinin genetik material DNT-nin nuklein turşularının tərkib hissəsidir. Bütün canlı hüceyrələrdə olur və həmçinin sümüklərin, dişlərin və hüceyrələrin tərkib hissəsidir. Fosfor enerji istehsalı və saxlanması (ATF) proseslərində, həmçinin turşu-qələvi balansının (pH) tənzimlənməsində iştirak edir.
Fosfatlarla zəngin qidalar hansılardır?
Normal qidalanma zamanı fosfor çatışmazlığı baş vermir. Fosfatlar demək olar ki, bütün qidalarda olur. Proteinlə zəngin qidalar adətən fosfatlarla da zəngindir. Bu qidalara qaraciyər, ət, kolbasa, süd və süd məhsulları, pendir, çörək və yumurta daxildir. Bundan əlavə, stabilizatorlar və qatılaşdırıcılar kimi qidalara fosfatlar əlavə edilir. İcazə verilən miqdarda bu əlavələr insanlar üçün zərərsizdir.
Nə qədər fosfata ehtiyacımız var?
Böyüklər (25 yaşdan - 51 yaş) gündəlik tövsiyə olunan qəbul 700 mq fosfordur. Yeniyetmələrdə (10-19 yaş) sümük böyüməsi səbəbindən fosfora ehtiyac artır- gündəlik 1250 mq fosfor. Hamilə qadınlara gündə 800 mq, süd verən qadınlara isə 900 mq fosfor lazımdır.
Orqanizmdə fosforun artıqlığı və çatışmazlığı?
Qanda artan fosfat səviyyəsinin müxtəlif səbəbləri ola bilər, məsələn, böyrək funksiyasının pozulması halında fosfatın ifrazının azalması. Bəzi fosfat tərkibli dərmanların (məsələn, bifosfonatlar) qəbulu da yüksək fosfat səviyyələrinə səbəb ola bilər.
Balanslaşdırılmış bir pəhriz ilə fosfat çatışmazlığı asanlıqla qarşısını almaq olar. Çatışmazlığa səbəb ola biləcək xəstəliklərə alkoqolizm, ağır böyrək çatışmazlığı, anoreksiya və qidalanma və ya qidalanma ilə bağlı xəstəliklər daxildir (məsələn, xroniki ishal və ya qusma, xroniki iltihablı bağırsaq xəstəlikləri), həmçinin müəyyən hormonal pozğunluqlar çatışmazlığa səbəb ola bilər. Eyni şəkildə, D vitamini çatışmazlığı mineralın mövcudluğunu və ya onun udulmasını məhdudlaşdıra bilər. Fosfor çatışmazlığı əzələ zəifliyi və ya ürək xəstəliyi kimi ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyi üçün çatışmazlığı ciddi qəbul edilməlidir.
Fosfor çatışmazlığı zamanı 6 əlamət:
1. Yorğunluq
2. İştahsızlıq
3. Əzələlərin ağrıması
4. İmmunitet sisteminin zəifləməsi
5. Qol və ayaqlarda uyuşma
6. Anemiya